Podstawowe informacje dotyczące działania „Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego”.
Stowarzyszenie Tegit et Protegit (ze współorganizatorami Gminny Ośrodek Kultury w Narolu, i Stowarzyszenie Folkowisko), jest organizacją odpowiadającą za wpis pod tytułem:
Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego z dziedziny: wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym.
do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego
tworzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Wpis jest akceptowany i podpisywany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Po zapoznaniu się i podpisaniu przez wybranych depozytariuszy wniosku praktyki (dwóch ówczesnych członków Stowarzyszenia Tegit et Protegit: Grzegorz Ciećka i Anna Serkis-Wojtowicz, oraz zaproszonego do wspólnych działań ludowego twórcy Józefa Lewkowicza), związanej z Reaktywacją i rozwojem drzeworytu płazowskiego, depozytariusze zadeklarowali długofalową pracę nad działaniami mającymi na celu wypracowanie trwałej żywotności drzeworytnictwa (kontrola efektów prac następuje po 5 latach od wpisu i wydawana jest wtedy opinia). Osobą odpowiedzialną na wpis, kwestie organizacyjnie, oraz kontakty z NID jest Alicja Mróz ze Stowarzyszenia Tegit et Protegit.
W związku z brakiem szczegółowych informacji dotyczących przedmiotu i idei wpisu, Stowarzyszenie Tegit et Protegit udostępnia podstawowe informacje i definiuje reguły na jakich działa dla mediów i osób zainteresowanych.
Szczególnym celem działania Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego jest wypracowanie żywotności dla drzeworytnictwa w Płazowie i jego okolicy oraz promocja rzetelnej historii związanej z drzeworytem w Płazowie. Ponieważ dziedziną niematerialnego dziedzictwa kulturowego z jaką pracujemy jest wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym, szczególny nacisk kładziemy na prace badawcze związane z tradycyjnym rzemiosłem drzeworytniczym od początku powstania jako sztuki ludowej pod koniec XVII wieku, jak i wcześniej jej tradycyjnej średniowiecznej postaci. Dalszym efektem jest wykorzystanie tej wiedzy i ciągłe udoskonalanie umiejętności.
Podstawowy aspekt dotyczy dziedzictwa kulturowego jakiego dotyczy wpis, jakim jest drzeworyt płazowski. Ponieważ Muzeum Etnograficzne w Krakowie jest właścicielem oryginalnej kolekcji 22 oryginalnych drzeworytów pochodzących z Płazowa, których historia badana była od 1900 roku do czasów obecnych, mamy bardzo bogaty zbiór informacji na temat tej kolekcji. Depozytariusze (szczególnie ta rola przydzielona jest Grzegorzowi Ciećka) mają za zadanie badać historię i odkrywać jej nowe aspekty, czy też wykorzystywać do budowania „dobrej praktyki w ochronie niematerialnego dziedzictwa”.
Stowarzyszenie Tegit et Protegit oraz współorganizatorzy „Reaktywacji i rozwoju drzeworytu płazowskiego” respektują własność kolekcji płazowskiej, która znajduje się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie i zobowiązuje się jasno definiować miejsce usytuowania oryginałów, ich wartość i unikatowość. Zobowiązanie to wynika z kwestii praw własności i autorskich oraz chęci utworzenia kopii kolekcji, która eksponowana byłaby w przyszłości w Płazowie. Tworzone kopie w ramach działań będą widocznie oznaczane i podpisywane według schematu:
Kopia drzeworytu [nazwa, tytuł] pochodząca z warsztatu rodziny Kostrzyckich funkcjonującej w XIX wieku. Autor kopi [Imię i nazwisko] data wykonania, wymiary. Oryginalny drzeworyt znajduje się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie.
Zachęcamy także inne osoby do podobnych podpisów, jeżeli wykonują kopie drzeworytu płazowskiego (także dalej odbitki z nich). Wynika to w prawie polskim z autorskiego prawa osobistego, które jest prawem podmiotowym i dotyczy XIX wiecznej rodziny Kostrzyckich. Prawo to jest bezterminowe (nieograniczone w czasie), niezbywalne (trwale związane z twórcą) oraz nie podlega dziedziczeniu.
Autorskie prawa osobiste to między innymi uprawnienia do: autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Krajowy rejestr dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego można nazwać jednym z narzędzi ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce. Został stworzony w celu promowania i upowszechniania działań, które skutecznie przyczyniają się do ochrony i zachowania niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Po dokonaniu wpisu, depozytariusze stają się ambasadorami danej praktyki. Są uczestnikami inicjatyw, które mają na celu ochronę, zachowanie, dokumentowanie i promocję niematerialnego dziedzictwa kulturowego w jego tradycyjnej postaci. Często też są zapraszani na różne wydarzenia po to, aby inni mogli uczyć się z ich doświadczeń i wdrażać podobne działania u siebie. Jest to związane z tym, że posiadają wiedzę organizacyjną połączoną z głębokim zrozumieniem niematerialnego dziedzictwa kultury. Podstawową rolą depozytariuszy jest ochrona reaktywowanego dziedzictwa kultury i praktykowanie zgodne z tradycją i kulturą lokalnej społeczności. Powinni budować społeczność wokół dziedzictwa i angażować inne organizacje do ochrony dziedzictwa kultury. Depozytariusze mają za zadanie dbać o to, aby praktyki i tradycje były zachowywane w sposób zgodny z oryginalnymi formami i wartościami kulturowymi. Powinni zapobiegać wszelkim działaniom, które mogłyby prowadzić do deformacji lub komercjalizacji dziedzictwa, które mogłyby zaszkodzić jego integralności i autentyczności.
Oficjalne strony związane z wpisem do krajowego rejestru dla drzeworytu płazowskiego to:
http://drzeworyt.ziemialubaczowska.pl
https://www.facebook.com/drzeworytplazowski