11 lipca 2022 roku w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokonano wpisu do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego działania reaktywacyjne i rozwojowe oparte o tradycję drzeworytu płazowskiego. 2 sierpnia 2022 roku podczas konferencji „30 lat Pracowni Terenowej w Lublinie”, która miała miejsce w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie oficjalnie ogłoszony został wpis związany z drzeworytem do rejestru. Józef Lewkowicz, Anna Serkis-Wojtowicz i Grzegorz Ciećka zostali depozytariuszami procesu reaktywacji drzeworytu płazowskiego. Zgłaszającym tę praktykę było Stowarzyszenie „Tegit et protegit”.

 

Krajowy rejestr dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w myśl konwencji UNESCO z 2003 roku, są to krajowe, regionalne lub ponadregionalne praktyki, mające na celu ochronę dziedzictwa, najlepiej odzwierciedlające zasady i cele Konwencji. Ma charakter informacyjny, stanowiąc formę upowszechniania wiedzy o programach, projektach i działaniach prowadzonych na terenie Polski, mających na celu ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Wpis do krajowego rejestru otwiera drogę do wpisu w Rejestr najlepszych praktyk w celu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Proces taki trwa wiele lat, ale warto do niego dążyć i pracować nad propagowaniem drzeworytnictwa, zwłaszcza, że jest to na światową skalę rzadki przypadek sztuki ludowej.

Drzeworytnictwo ma szansę stać się znakiem rozpoznawczym dla regionu lubaczowskiego i Roztocza. Jest idealnym elementem do przygotowania identyfikacji wizualnej dla regionu. Depozytariusze już pracują nad reaktywacją innych dziedzin związanych z elementem użytkowym drzeworytu niż odbijanie obrazków, czyli zadruk tkanin matrycami drzeworytniczymi i kołtryny. Możliwości wykorzystania drzeworytu dla dobra regionu w oparciu o niezwykłą historię drzeworytu płazowskiego są ogromne. Niestety wymaga to dużej wyobraźni i dalekowzroczności w działaniach. Gdy ponad sto lat temu Stanisław Witkiewicz odkrył drzeworyt płazowski, rozpoczęła się fascynacja ludowym drzeworytem w elitach kultury i sztuki środowiska krakowskiego i zakopiańskiego. Władysław Skoczylas z czasem stworzył polską szkołę drzeworytu, ulegając fascynacji między innymi drzeworytem płazowskim. Niestety, po takich ludziach jak Skoczylas nie było kolejnych kroków i rozwoju tej dziedziny. Jednocześnie drzeworyt rozwijał się już tylko na poziomie akademickim, a pojedynczy ludowi drzeworytnicy w Polsce nie byli w stanie osiągnąć czegoś więcej. Teraz ta sytuacja się zmienia, drzeworyt wraca do swojego domu, do Płazowa, na ziemię lubaczowską i roztoczańską krainę. Są ludzie, którzy podjęli trud reaktywacji i rozwoju drzeworytu i zmierzą się z jego historią. Drzeworytnicy dostali pomoc z najwyższego krajowego szczebla i ruszają z pracą nad rozwojem tego dziedzictwa kulturowego Polski.

Obecnie trwa proces ustalania form promocji i kolejnych działań, które będą miały za zadanie promować drzeworyt płazowski i ludzi z nim związanych w mediach i w terenie. Niedługo oficjalne informacje z Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Ministerstwa.

 

Ekspozycja drzeworytu płazowskiego – kopie Józefa Lewkowicza, a także własne autorskie i drzeworytu na tkaninę Grzegorza Ciećki w Wojewódzkiej Bibliotece w Lublinie 2 sierpnia 2022.