Być może, do dziś nie dotrwałyby klocki z drzeworytem płazowskim, gdyby nie zafascynowała się nimi znana etnografka i kolekcjonerka Maria Dembowska z mężem Bronisławem. Od 1886 roku mieszkała w Zakopanem, miała tam z mężem dom, nazywany „Chatą” przy ulicy Zamoyskiego, gdzie przyjmowała wielu znamienitych gości. Ponieważ przyjaźniła się z żoną Henryka Sienkiewicza i jej siostrą, często odwiedzali się. Sienkiewicz nawet na przełomie 1888 i 1889 roku mieszkał u Dembowskich. Znajomość ta otwierała możliwości poznania wielu ciekawych ludzi, w końcu Henryk Sienkiewicz był gigantyczną gwiazdą tamtego okresu. Wywoływał w społeczeństwie wręcz szaleństwo, niczym Beatlesi. Kumulacją jego ogromnej popularności było przyznanie nagrody Nobla za całokształt twórczości w 1905 roku. Często też u Dembowskich przebywały takie osobistości jak: Tytus Chałubiński, Stanisław Witkiewicz, Adam Chmielowski (brat Albert), Helena Modrzejewska, Stefan Żeromski. Maria Dembowska, jako członkini Towarzystwa Tatrzańskiego, którego członkami były takie osobistości jak Tytus Chałubiński, Henryk Sienkiewicz, Oskar Kolberg, Jan Gwalbert Pawlikowski, zajmowała się zgłębianiem historii Podhala, zbieraniem pamiątek związanych z tym regionem i oczywiście turystyką górską. Stąd był to jeden z najważniejszych tematów do rozmów towarzyskich. W 1891 i 1899 roku, do kolekcji ludowizny w „Chacie”, gdzie znajdywały się głównie podhalańskie eksponaty, trafiły drzeworyty z Płazowa (wtedy powiat cieszanowski, obecnie lubaczowski). Była to niezwykła kolekcja, bowiem wtedy kolekcjonowano głównie odbitki z drzeworytu. Zdobycie matryc było dużym wyczynem.
Dembowska mogła się pochwalić swoim gościom w „Chacie” niezwykłą kolekcją matryc ludowych drzeworytów. Właśnie to środowisko, najlepszych ówczesnych artystów i ludzi kultury podziwiało między innymi drzeworyt płazowski. Po śmierci Marii Dembowskiej w 1922 roku, jej podhalańskie zbiory zostały przekazane do Muzeum Tatrzańskiego. 11 klocków z drzeworytami płazowskimi dostało się w ręce Józefa Mehoffera, a jeden w ręce Wandy Lilpopowej. Wcześniej, w 1921 roku Maria Dembowska przekazała 1 klocek do Muzeum Etnograficznego w Krakowie (obustronnie rytowany z Ostatnią Wieczerzą i św. Jerzym). Wtedy też córka Henryka Sienkiewicza Jadwiga Korniłowiczowa, a także ówczesny dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, Juliusz Zborowski, zabiegali, by Józef Mehoffer i Wanda Lilpop, przekazali drzeworyty do Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Udało się to w 1926 roku, dziś można je podziwiać tam na wystawie stałej.
źródło fotografii – polona.pl ze zbioru Archiwum Marii Korniłowiczowej
Opracowanie tematu Grzegorz Ciećka
źródło informacji: „Wierchy” 1994 rok, Tom 98, str 99-120 i opisy drzeworytów płazowskich na stronie midasbrowser.pl