fot. MNW

Pieta to jeden z drzeworytów płazowskich, który był bardzo popularny w regionie jarosławsko – lubaczowskim. Odpust 15 września na uroczystość Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu zawsze ściągał tłumy. Była to też dobra okazja dla kramarzy, by sprzedać dużą ilość świętych obrazków, stąd ściągali oni na takie odpusty zewsząd. Czy bywali tam też Kostrzyccy? To jest możliwe, skoro mieli matrycę z Pietą.

Rzeźba w typie Pieta w Jarosławiu wykonana została z jednego kawałka drzewa lipy przez nieznanego artystę w II połowie XIV wieku. Od momentu znalezienia w 1381 roku jest przedmiotem kultu. W 1636 roku została przez ówczesnego biskupa przemyskiego uznana za cudowną. Od tego czasu zaczęła wzbudzać coraz większe zainteresowanie. Obecnie w tym dominikańskim sanktuarium znaleźć można 120 relikwii świętych. Niezwykła architektura robi także wielkie wrażenie, dlatego pojawia się tu dużo pielgrzymów.

Drzeworyt płazowski z Pietą jest bardzo ciekawym obiektem ze względu na to, że istnieje jego kopia, którą znaleziono na Ukrainie w Złoczowie (zobacz TUTAJ opis). Specjaliści uważają, że właśnie taką odbitkę dostał Kostrzycki i postanowił zrobić z nią drzeworyt. Wskazuje na to lustrzane odbicie drzeworytu z Płazowa względem oryginału z Jarosławia. Czyli odbitka ze Złoczowa powinna być oryginałem, z którego skorzystał Kostrzycki. Drzeworyt na Ukrainie mógł się dostać z wysiedlonymi z tych okolic, stąd można uważać, że matryca powinna być z tych okolic. Nie można wykluczyć, że Kostrzycki miał oryginalną matrycę, ale się zużyła i ze względu na spore zainteresowanie tym drzeworytem powstała kolejna. Warto brać pod uwagę, że do naszych czasów tylko pewna część klocków z drzeworytami przetrwała, czy było ich jeszcze kilka, czy sto, trudno określić. Duża ilość relikwii w sanktuarium pokazuje też, że panowała wtedy moda, czy była to ostatnia możliwość na to, by zmienić zły los i zwrócić się do danego świętego, który był patronem określonych potrzeb. Zwykły człowiek chciał mieć bliżej siebie w domu świętego, stąd na pewno poszukiwano określonych przedstawień podczas odpustów. Dlatego też drzeworytnicy musieli posiadać bardzo duży wybór.

 

foto ze zbiorów Muzeum Narodowe w Warszawie. Drzeworyt płazowski – Pieta